De oplossing voor de Oosterweelwerf zit wellicht in een sanering van alle grond die wordt uitgegraven. Dat zei Karl Vrancken, de Vlaamse opdrachthouder voor de PFAS-crisis, bij de toelichting van zijn derde rapport.
De grond die wordt uitgegraven voor de Oosterweeltunnel zou op de terreinen van chemiebedrijf 3M worden gestort, in een zogenaamde veiligheidsberm. Dat was bij het begin van de werken overeengekomen. De grond is ernstig verontreinigd met PFAS en kan dus niet zomaar voor andere doeleinden worden gebruikt.
Maar de Raad van State bestempelde de grond in april als 'afval', waardoor hij zelfs bij 3M niet zomaar mag worden gestort. Volgens sommige experts betekende dat de doodsteek voor het tunnelproject, omdat de hoeveelheid afval gewoon te groot is om te worden verwerkt.
Maar Karl Vrancken ziet nog mogelijkheden. "De sector van de bodemsaneerders geeft aan dat ze volop hun capaciteit aan het uitbreiden zijn", zei hij. "Ze werken ook aan mobiele installaties waarmee ze ter plaatse kunnen komen."
De uitgegraven grond zou op die manier kunnen worden ontdaan van PFAS. Er blijft daarna enkel een slibfractie over, die nog steeds moet worden gestort. De PFAS wordt opgenomen in actieve kool. Ook daar zou een recyclagemogelijkheid zijn, de kool zou mogelijk kunnen worden gebruikt door de Waalse cementindustrie. Als dat niet het geval is, wordt de kool verbrand.
Meer duidelijkheid
Vrancken zei voorts dat er tegen het einde van het jaar meer duidelijkheid zou moeten komen over de verspreiding van PFAS in verschillende voedingsmiddelen. Momenteel gelden in de ruime omgeving van de fabriek in Zwijndrecht nog steeds no regret-maatregelen. Dat betekent dat de omwonenden de raad krijgen om niet uit eigen tuin of van eigen dieren te eten.
"Tegen het einde van het jaar moet onderzoek zicht geven op het verband tussen vervuiling in de bodem, vervuiling in gewassen en de overbrenging naar de mens", zei Vrancken. "Begin volgend jaar hopen we dan de no regret-maatregelen te kunnen verfijnen en bijvoorbeeld een onderscheid te maken tussen verschillende types groenten."
In zijn derde rapport, dat donderdag al werd voorgesteld in Terzake op Canvas, constateert Vrancken dat PFAS zowat overal in Vlaanderen worden aangetroffen, in de bodem, het grondwater en de lucht. In Dessel werd geprobeerd om een nulmeting uit te voeren, maar zelfs daar, in bosrijk gebied, werden de stoffen gedetecteerd in de lucht.
Ook in huis worden PFAS aangetroffen, al blijkt hier dat veel poetsen helpt om de waarden omlaag te halen. "Maar er worden slechts uitzonderlijk niveaus gemeten die ook een risico inhouden", aldus Vrancken.
In de toekomst moeten we naar een nieuwe manier van samenleven met de 'forever chemicals'. Ze volledig de wereld uit helpen zal nooit lukken. We moeten daarom naar strenge normen in woon- en landbouwgebied, maar naar tolerante regels voor industriegebied of recreatiezones.
