Afgelopen woensdag publiceerde het American Journal of Public Health een artikel van Frank Vandenbroucke en Pedro Facon. De twee auteurs roepen op tot dringende hervormingen van gezondheidszorgsystemen en strategische investeringen om landen beter voor te bereiden op toekomstige gezondheidscrises, waarbij ze lessen trekken uit de COVID-19 pandemie.
De pandemie heeft de tekortkomingen van de gezondheidszorgsystemen blootgelegd. Hoewel sommige snel konden reageren, waren de kosten in mensenlevens enorm, met een groot aantal sterfgevallen en langetermijngevolgen. Het personeel in de gezondheidszorg, dat vaak overwerkt was, leed onder blijvende vermoeidheid. Frank Vandenbroucke en Pedro Facon menen dat de voorbereiding op toekomstige crises gepaard moet gaan met een versterking van de instellingen voor het beheer van noodsituaties op zowel nationaal als internationaal niveau. In Europa zijn initiatieven zoals de uitbreiding van het mandaat van het Europees Geneesmiddelenbureau (EMA) en de oprichting van de Health Emergency Response and Preparedness Authority (HERA) belangrijke maar ontoereikende eerste stappen. Ze waarschuwen dat paraatheid niet beperkt moet blijven tot infectieziekten van de luchtwegen: er moet ook worden geanticipeerd op klimatologische, chemische en andere onverwachte bedreigingen.
Veerkracht gaat niet alleen over paraatheid
Volgens de auteurs is veerkracht niet alleen een kwestie van je voorbereiden op een crisis, maar ook van ervoor zorgen dat gezondheidszorgsystemen al robuust zijn voordat een crisis zich voordoet. Zorgstelsels die al een solide basis hadden, reageerden beter op de pandemie. Dat onderstreept het belang van een systemische aanpak om structurele zwakheden te corrigeren. Het gaat ook om het creëren van wederzijds vertrouwen tussen burgers, politici en wetenschappelijke deskundigen, wat cruciaal is voor een effectief crisismanagement.
Noodzakelijke hervormingen: preventie en volksgezondheid
De auteurs richten zich op preventie, die grotendeels onderontwikkeld is ondanks de bewezen effectiviteit. Het overheidsbeleid moet een gezondere levensstijl bevorderen, armoede bestrijden en de levensomstandigheden verbeteren. Daarnaast moet de organisatie van de gezondheidszorg meer patiëntgericht worden. Met name de eerstelijnsgezondheidszorg lijdt onder een te grote versnippering, wat de doeltreffendheid ervan belemmert.
Ze vragen om een herziening van de rollen van gezondheidswerkers, om hun vaardigheden beter te benutten, en om meer gebruik te maken van digitale oplossingen om de kwaliteit van de zorg te verbeteren.
Investeren in veerkracht
Volgens de OESO zijn investeringen ter hoogte van 1,4% van het bbp, ten opzichte van de uitgaven in 2019, nodig om de veerkracht van gezondheidszorgstelsels te versterken. De helft van dit bedrag moet worden besteed aan opleiding en versterking van het medisch personeel, terwijl de andere helft gericht moet zijn op preventie en verbetering van de infrastructuur, waaronder digitale systemen.
Hoewel de huidige budgettaire beperkingen aanzienlijk zijn, wijzen Vandenbroucke en Facon erop dat investeren in gezondheid een investering in de samenleving zelf is. Solide gezondheidszorgsystemen zijn essentieel om economische en sociale welvaart op lange termijn te garanderen.
Essentiële transformatie
Volgens de auteurs moet het volgende decennium in het teken staan van patiëntgerichte, duurzame en veerkrachtige gezondheidszorgstelsels. Hervormingen moeten hand in hand gaan met strategische investeringen om een antwoord te bieden op toekomstige crises en uitdagingen op lange termijn, zoals de vergrijzing van de bevolking. Ze onderstrepen het belang van samenwerking tussen regeringen, gezondheidswerkers en internationale instellingen zoals de OESO, EU en WHO om deze transformatie tot stand te brengen.
Frank Vandenbroucke en Pedro Facon sluiten af met een oproep tot gezamenlijke en onmiddellijke actie om gezondheidszorgstelsels te creëren die klaar zijn om de crises van morgen het hoofd te bieden en tegelijkertijd te voldoen aan de behoeften van de huidige en toekomstige generaties.
