Gemiddeld pleegt om de drie dagen een zelfstandige in ons land zelfmoord. Daarbij speelt de coronacrisis ongetwijfeld een rol. Reden voor het Riziv-Verzekeringscomité om ruim 55 miljoen vrij te maken op jaarbasis voor psychische hulp, en dat voor de duur van de pandemie. Het gaat om een ontwerp dat nog verfijnd moet worden, een experimenteel project tijdens de coronacrisis.

Het aanvullend ondersteuningsaanbod dat principieel goedgekeurd werd door het Verzekeringscomité, gaat uit van minister Clarinval, MR (Middenstand, Zelfstandigen, KMO’s,
Landbouw) en Vandenbroucke sp.a (Volksgezondheid en Sociale Zaken).

In grote lijnen komt het erop neer dat ze gratis psychologische zorg vrijmaken voor deze
zelfstandigen. Het gaat om maximaal acht sessies bij een erkend klinisch psycholoog/orthopedagoog. Volgens Sciensano-gegevens van april 2020 worstelen zowat een op de vijf zelfstandigen met angststoornissen (19%) en een op de zeven met depressies (14%).
Bijval maar ook vraagtekens
Dit initiatief op zich vond heel wat bijval op het Verzekeringscomlté, maar bij de concretisering ervan plaatsen enkele artsenvertegenwoordigers wel begrijpelijke kanttekeningen. Er is nog heel wat werk aan de winkel om dit te finetunen.

“We moeten vermijden dat we in dit stadium valse hoop wekken”, waarschuwt Reinier Hueting
(ASGB/Kartel). “Het mag evenmin de bedoeling zijn dat we ‘extra koterij’ aanbouwen aan
wat in het hulpaanbod al voorhanden is.”

“Huisartsen zullen wellicht vrezen dat ze te weinig betrokken worden bij deze aanpak en dat
de kans bestaat dat ze bij de behandelingen van hun patiënten te laat geïnformeerd worden.
Zo zal de eventuele opvolging aan hun aandacht ontsnappen”, valt te horen in Bvas-kringen (zie ook verder).
En ook daar leeft de vrees voor een ‘parallel circuit’ naast het gangbare. Het risico bestaat
voorts dat dit iets te impulsief wordt gelanceerd als reactie op de ophefmakende zelfdoding
van een jonge Waalse kapster. Dat is goed te verstaan, maar zo riskeert men dat er twee
behandelingsschema’s naast elkaar zullen leven: met en zonder voorschrift, met en zonder
remgeld.

AADM erkent de nood aan extra ondersteuning voor zelfstandigen, maar dringt aan op een gecoördineerde aanpak tussen de verschillende beleidsniveaus voor de versterking van het psychisch zorgaanbod, vastgelegd in een recent protocolakkoord. Zeker belangrijk is de aanpak voor de kwetsbare doelgroepen die het meest geraakt werden door de COVID-19 pandemie. "Het is de bedoeling om het psychisch zorgaanbod verder uit te bouwen dichtbij de leefomgeving van de burger en in samenwerking met de actoren in de eerste lijn", aldus Dieter Vercammen en Roel Van Giel.

Coördinatie
Het voorstel dat nu op tafel ligt, vertrouwt de Belgische coördinatie toe aan de vzw ‘Un pass
dans impasse’, een bekende speler in zelfmoordpreventie in Wallonië. Bedoeling is uiteraard
dat deze coördinator rekening houdt met de specifieke kenmerken en gevoeligheden in de
regio’s/gewesten. En dat zal nodig zijn.

Het wekt bijvoorbeeld verwondering dat enkele Vlaamse organisaties met heel wat
expertise zoals het Vlaams expertisecentrum Zelfmoord of de hulplijn 1813 in dit stadium
van het project niet ter sprake komen. De coördinerende vereniging is gesitueerd in Namen
maar zou ook met Nederlandstalige psychologen werken.

In het experiment zullen de zelfstandigen met lichte, matige tot matig ernstige mentale
problemen gratis maximaal acht sessies kunnen bijwonen bij een erkende klinisch
psycholoog/orthopedagoog.

Ze worden ‘aangebracht’ door zogenaamde ‘verkenners’: die zullen na een vorming, zelfstandigen met psychische noden detecteren in overleg met laagdrempelige organisaties voor de personen in de doelgroep. Denk aan boekhouders, ocmw’s, rechters, zorg- en hulpverleners…. Deze verkenners die dicht bij de zelfstandige staan, kunnen mits zijn of haar akkoord de zelfstandige in een ‘alarmfiche’ doorgeven aan het project. Binnen de 24u na ontvangst van de alarmfiche wordt contact gelegd met de zelfstandige in kwestie.

Aanzienlijk budget

• Voor het project wordt een equipe van 11 FTE ter beschikking gesteld. Dat team verzorgt de coördinatie, facturatie en administratie, opleidingen, een telefonische hulplijn, opvolging… voor Franstalige en Nederlandstalige personen uit de doelgroep.
• Het Riziv kom tussen in die personeels- en vormingskost. Prijskaartje op jaarbasis: maximaal 825.000 euro met een gemiddelde jaarlijkse loonkost per voltijds equivalente van maximaal 75.000 euro.
• Het Riziv springt bij in de – toch wel aanzienlijke – overheadkost (12,5% van de personeelskost) en de kost voor de gratis telefoonlijn.
• Het Riziv stort eenmalig een voorschot van 100.000 euro voor de personeelskost.
• Het Riziv vergoedt de hulpsessies op basis van een overeenkomst met elke betrokken klinisch psycholoog of orthopedagoog. Die overeenkomst duurt tot 28 februari 2022 en is opzegbaar.
• Elke sessie duurt drie kwartier tot een uur (kan zowel face tot face als op afstand). Ze kost 61,79 euro (inclusief remgeld). Tijdens de vierde sessie wordt eventueel contact gelegd met de behandelend arts om de verderzetting te bespreken. Wordt dat contact geweigerd of bij afwezigheid van een arts, dan beslist de psycholoog/orthopedagoog zelf tot een eventueel verderzetting.
• De totale budgettaire kost op jaarbasis bedraagt bijna 67 miljoen min ruim 11 miljoen remgeld, wat neerkomt op ongeveer 55,5 miljoen. De kost is al opgenomen in de begrotingsdoelstelling van de eerstelijnspsychologische zorg.

Waar staat de (huis)arts in dit verhaal?

Op de artsenbank viel te horen dat de positie van de huisarts in dit hele verhaal niet erg helder is. Vanaf de eerste sessie is er een remgeld, maar de huisarts blijft onzichtbaar. Pas na vier zittingen komt er eventueel een psychiater of een huisarts bij te pas. Met het risico dat ze te laat geïnformeerd worden.
Anderzijds werd opgemerkt dat de twee behandelingsschema’s – eentje met en zonder voorschrift, eentje met en zonder remgeld – op termijn naar elkaar zouden toegroeien. Maar nood breekt wet: dit heeft een dringend karakter.
Ook bij de ziekenfondsenbank liepen de reacties uiteen. Maar alvast Jo De Cock en Brieuc
Van Damme van het Riziv zijn enthousiaste verdedigers namens het Riziv. Idem dito voor zelfstandigenorganisatie Unizo.