Virologen van het Rega Instituut aan de KU Leuven hebben een kandidaat-vaccin ontwikkeld dat hamsters beschermt tegen infectie met het coronavirus SARS-CoV-2. Het is een van de eerste kandidaat-vaccins waarvan in proefdieren een krachtige werking tegen infectie met het virus wordt aangetoond. In de winter starten klinische studies.

Het team onder leiding van professor Johan Neyts en Kai Dallmeier startte in januari met de ontwikkeling van acht varianten van een vaccin tegen het coronavirus. Uit de proeven is één kandidaat-vaccin naar voren gekomen dat bijzonder goed blijkt te werken bij hamsters. Na toediening van het vaccin was het virus niet of nauwelijks nog detecteerbaar in de longen van de dieren.

Om de werkzaamheid van de vaccinkandidaten te bestuderen werd het coronavirus in de neus van hamsters gedruppeld. De dieren ontwikkelen een longinfectie die vergelijkbaar is met covid-19. Controlegroepen kregen een placebo toegediend. "Bij de hamsters die het kandidaat-vaccin kregen, zagen we tot wel een half miljoen keer minder virus dan bij hun soortgenoten uit de controlegroepen", zegt Neyts. "De hamsters bleven ook gespaard van een longinfectie, in tegenstelling tot de proefdieren uit de controlegroepen. Zelfs één dosis van het kandidaat-vaccin blijkt voldoende om bescherming te bieden. Bij meerdere dieren gebeurde dat al binnen de tien dagen na de vaccinatie."

Het vaccin is gemaakt op basis van een bestaande variant tegen gele koorts. Het kan bij de proefdieren immuniteit tegen zowel covid-19 als gele koorts opwekken. In het vaccin tegen gele koorts werd een stukje van de genetische code van het SARS-CoV-2-virus geplakt. Die methode werd aan het Rega Instituut al eerder en met succes gebruikt om kandidaat-vaccins tegen ebola, zika en hondsdolheid te maken. Van de meer dan 160 vaccins die in ontwikkeling zijn tegen covid-19 gebruikt het Rega Instituut als enige gele koorts als basis.

Volgens Neyts is de eindmeet nog lang niet in zicht. "Een experimenteel vaccin uit een onderzoekslaboratorium mag niet zomaar aan mensen worden toegediend. Een gespecialiseerd bedrijf dat daarvoor geaccrediteerd is, moet het kandidaat-vaccin nu produceren volgens de strengste kwaliteitsnormen." Gesprekken met mogelijke productiepartners zijn al aan de gang. "We plannen om tegen de winter te beginnen met de eerste klinische studies op mensen", stelt Dallmeier. "Normaal duurt het minstens tien jaar om een vaccin te ontwikkelen. We werkten dus aan een razendsnel tempo."

Geneesmiddel

Vaccins bieden alleen bescherming als mensen enige tijd voor de infectie gevaccineerd worden. Ze bieden dus geen oplossing voor zieke mensen. "Daarom zijn we ook op zoek naar een geneesmiddel voor mensen met covid-19", zegt Neyts. "Daarvoor analyseren we duizenden bestanddelen van bestaande medicijnen. We kijken of we bepaalde middelen al kunnen inschakelen om de vermenigvuldiging van het virus bij covid-19-patiënten af te remmen."

Het Leuvense onderzoek krijgt steun van AG, zo liet de verzekeringsmaatschappij weten. "Samen doneren AG en Ageas 750.000 euro aan het Rega Instituut. Daarmee willen we een maatschappelijke bijdrage leveren aan het bestrijden van de zwaarste pandemie in honderd jaar", stelt Hans De Cuyper, CEO van AG.