De experts die deze voormiddag aan het woord kwamen in de Vlaamse onderzoekscommissie naar de PFOS-vervuiling toonden zich erg kritisch voor het verpakken en hergebruiken van de vervuilde grond op de Oosterweelwerf. "Ik denk eerder aan iets als een sarcofaag", zei professor Wim De Coen van het European Chemicals Agency.

De vervuilde grond zal de site niet verlaten, verzekerde bouwheer Lantis toen duidelijk werd welk gevaar PFOS betekent voor mens en dier. De grond wordt waterdicht verpakt en blijft op de plaats van de werf. Dat procédé werd al toegepast voor de aanleg van een rotonde naast de snelweg E34.

"Dat hele verhaal van de folie vind ik niet sterk", zei toxicoloog Jacob De Boer van de Vrije Universiteit Amsterdam. Volgens De Boer is er ook in Nederland op bepaalde plaatsen voor gekozen om de grond onbehandeld ter plaatse te laten, maar dan wel met veel meer voorzorgsmaatregelen. "Bij sites waar ze echt niet meer wisten wat te doen, zijn er uiteindelijk parken op de vervuilde grond terechtgekomen", zei hij. "Maar dan wel met een meter of vijf grond tussenin. Het risico nemen om dergelijke sterk vervuilde grond met dunne folie in te pakken vind ik niet verstandig."

Eenzelfde verhaal bij Wim De Coen, die in 1999 al uitgebreid onderzoek deed naar de vervuiling rond de fabriek van 3M. "Als ik vanuit Finland (waar de professor woont, red.) zag hoe het Oosterweeltraject ging lopen, dacht ik: ze zullen toch wel weten wat daar in de grond zit. Wat er nu opgegraven wordt, dat geeft kopzorgen. Met die grond moet je heel voorzichtig omgaan. Ik denk dan eerder aan iets als een sarcofaag dan aan een doek en een folie. Dat is niet houdbaar op termijn."

Beide professoren waren ook kritisch voor de houding van 3M tegenover het wetenschappelijke bewijs. Het chemiebedrijf betwist het oorzakelijk verband tussen de opname van PFOS in het lichaam en gezondheidsklachten. "Ik heb me wel even in het haar gekrabd toen ik 3M dat hoorde zeggen", zei De Coen.

Volgens De Boer baseert het bedrijf zich vooral op oudere kankerstudies. De grote verstrenging van de normen kwam er in 2019 echter op basis van een studie die bewees dat de effectiviteit van vaccinatie bij kinderen afneemt naarmate ze hogere PFOS-waarden in het bloed hebben. "De kritiek op de causaliteit die in die eerste studie werd aangetoond was hoog," zei De Boer, "maar daarna is ze drie keer herhaald en heeft EFSA (het Europese agentschap voor voedselveiligheid, red.) de resultaten geaccepteerd. (...) Als iets wordt gepubliceerd gaat dat door reviewprocedures en dan is het gewoon juist."

Het wereldwijd uitfaseren van PFOS en aanverwante stoffen is echt nodig, vonden zowel De Coen als De Boer. Die laatste wees erop dat de stoffen op dit moment zelfs nog courant worden gebruikt in lippenstift. "Daar moet je iets aan doen als overheid. Dan maar iets minder waterproof en wat meer siliconen er in."