Met het Isala-project zijn wetenschappers van het Departement Bio-ingenieurswetenschappen erin geslaagd om het grootste burgeronderzoek naar het vaginale microbioom ter wereld op te zetten. Het succes overtrof alle verwachtingen: meer dan 3300 vrouwen namen in de privacy van hun eigen badkamer een vaginale swab af en stuurden die terug naar het lab voor een innovatieve analyse.

Goed nieuws voor de gezondheid van vrouwen in Vlaanderen: bij meer dan 80% van de vrouwen overheerst een bacterie uit het Lactobacillus-geslacht het vaginale microbioom. “Die bacterie is gekend voor haar gezondheidsbevorderende eigenschappen”, klinkt het bij de onderzoekers van Isala, een uniek citizenscienceproject van de Universiteit Antwerpen.

Initieel mikte het team op 200 deelnemers. De lancering vond plaats bij de start van de coronacrisis, maar dankzij een taboedoorbrekende communicatiestijl en met de steun van ambassadrice Evi Hanssen en vele influencers nam het initiatief toch een hoge vlucht. Het is de eerste keer dat zoveel stalen van gezonde vrouwen werden verzameld.

“De deelneemsters vulden online ook een gedetailleerde vragenlijst in over hun gezondheid, anticonceptiegebruik, eerdere zwangerschappen, seksuele gewoonten, voeding, hygiëne en levensstijl”, legt Sarah Ahannach uit. “De jongste vrouw die deelnam aan Isala was 18 jaar, de oudste maar liefst 98. 1921 deelneemsters waren al minstens één keer zwanger en alle vrouwen van Isala samen identificeren zich met maar liefst 99 verschillende culturen.”

De wetenschappers slaagden erin om de samenstelling van micro-organismen (of het microbioom) van de vagina van deelnemende vrouwen te bepalen via een hoogtechnologische DNA-analyse. Vandaag krijgen alle deelneemsters hun persoonlijke resultaat. Uit de eerste data kunnen ook al enkele algemene conclusies getrokken worden.

Acht verschillende types
“Elke deelneemster van Isala heeft een uniek vaginaal microbioom, maar we kunnen wel patronen vinden in de vaginale profielen van de 3300 stalen die we onderzochten via DNA-analyse”, zegt prof. Sarah Lebeer. “We delen de vaginale microbiomen op in acht types, op basis van de meest voorkomende bacterie.”

- Lactobacillus crispatus - 43% van alle vrouwen
- Lactobacillus iners - 28%
- Lactobacillus jensenii - 4%
- Lactobacillus gasseri - 3%
- Gardnerelle - 12%
- Prevotella - 6%
- Bifidobacterium - 2%
- Streptococcus - 2%

Meer dan 80% van alle vrouwen heeft een Lactobacillus-soort als meest voorkomende bacterie. Dat is meer dan verwacht en lijkt goed nieuws voor de vagina’s in Vlaanderen. Deze bacteriën zijn immers gekend voor hun gezondheidsbevorderende eigenschappen. Die worden nog verder in kaart gebracht in vervolgonderzoek, dat gefinancierd wordt door de Europese onderzoeksraad ERC (Project 852600 Lacto-Be).

Levensstijl veranderen
De onderzoekers stelden vast dat het vaginaal microbioom dynamisch is, en ook dat is goed nieuws.

Lebeer: “Het betekent dat het in theorie mogelijk is om je vaginale microbioom te verbeteren door je levensstijl te veranderen. Op dit moment kunnen we nog niet precies zeggen wat je echt al concreet kan doen om je vaginale microbioom te verbeteren. Daarvoor moeten we nog verder gericht onderzoek doen naar wat nu echt een ‘gezond microbioom’ is en welke factoren de grootste impact hebben. Maar we zijn wel hoopvol dat we op basis van Isala de komende maanden en jaren heel concrete aanbevelingen zullen kunnen doen en zelfs diagnostica en therapieën kunnen ontwikkelen om vrouwen met klachten te kunnen helpen."

"Isala gaat zo mee de strijd aan tegen antibioticaresistente bacteriën en we denken ook een bijdrage te kunnen leveren aan gezondere zwangerschappen.” 

“Als je je ongerust maakt over je vaginale gezondheid of als je last hebt, is het altijd goed om even contact op te nemen met je huisarts”, zegt zeggen prof. Veronique Verhoeven, huisarts, en prof. Gilbert Donders, gynaecoloog. Beide artsen zijn betrokken bij het Isala-project.

Meer over dit baanbrekende onderzoek vindt u hier.