Federaal minister van Volksgezondheid Frank Vandenbroucke gaf  een exclusief interview aan Farma-Sfeer. Welke toekomst gaat de apotheek volgens de minister tegemoet? Hoe zullen we volgens hem omgaan met uitdagingen zoals de online verkoop en in hoeverre wordt de apotheker echt een eerstelijnsspeler? De minister kondigde aan dat zijn afdelingen een nieuwe regelgeving voorbereiden die uiteindelijk moet leiden tot een nieuwe wetgeving rond de gebiedsverdeling van de apotheken.

Frank Vandenbroucke is sinds 1 oktober 2020 vicepremier en federaal minister van Sociale Zaken en Volksgezondheid. Voor het eerst neemt hij het woord om te antwoorden op de vragen van de apothekers.

Zullen we evolueren naar twee soorten apotheken? Enerzijds de apotheek van de steden en anderzijds die van het platteland? Hoe ziet u de toekomst van de apotheek? Moet het statuut van de apotheker evolueren en moet hij een grotere rol spelen in de eerste lijn? 

Frank Vandenbroucke: “Zoals het ook staat in het regeerakkoord, willen wij de rol van de apotheker in de eerstelijnszorg, de rol van de huisapotheker, versterken. Eigenlijk zie ik weinig verschil tussen een apotheker in de stad en een apotheker op het platteland. Beiden zijn een belangrijke schakel in de mantelzorg. De gezondheidscrisis heeft ons duidelijk geleerd dat de apotheek in de zorg een zeer laagdrempelig contactpunt is. Die troef moeten we ten volle uitspelen. De apotheker kan al vroeg problemen detecteren en de patiënten snel doorverwijzen naar de juiste zorg. Samen met de huisartsen kunnen de apothekers echt het verschil maken voor de gezondheid van de mensen in hun buurt of gemeente.”

Denkt u aan nieuwe regelgeving om de expansie van de  mega-apotheken onder controle te houden?

“Mijn afdelingen werken momenteel aan nieuwe regelgeving die uiteindelijk moet uitmonden in een nieuwe wetgeving rond de gebiedsverdeling van de apotheken. Dé uitdaging is om de apotheken evenredig te verdelen, volgens het potentiële aantal inwoners dat door elke apotheek moet worden bediend. De toegankelijkheid in het hele land, ook in de minder dicht bevolkte regio’s, blijft echter een voortdurend aandachtspunt. De vestiging van apotheken aan de rand van de stad kan een probleem zijn als een gemachtigde apotheek moet verhuizen naar een plaats waar we absoluut de toegankelijkheid moeten garanderen. Om al deze redenen zullen de criteria die vandaag van toepassing zijn, worden verfijnd en geobjectiveerd.”

Moeten we de  online verkoop  in de apotheken  verhogen?

“Sommige tendensen kunnen we nu eenmaal niet makkelijk tegenhouden. Vandaag is het al zo dat heel wat mensen geneesmiddelen online kopen zonder voorschrift, of gewoon in een drogisterij in het buitenland. Denk maar aan Nederland, waar men dat als volkomen normaal beschouwt. Ik persoonlijk geloof nog in de toegevoegde waarde van een fysiek bezoek aan de apotheek. Het is namelijk niet altijd makkelijk om een geneesmiddel correct te nemen (denk maar aan de wisselwerkingen tussen verschillende geneesmiddelen). De apotheker kan de patiënt advies geven en dat is een goede zaak.”

Zal de apotheker een grotere rol kunnen spelen bij de opvolging van patiënten met chronische ziekten?

“De apotheker vervult een belangrijke rol door advies te verstrekken bij het begin van de behandeling, maar ook later in het medicatieschema. Als dat relevant is, moeten we die begeleidende functie van de apotheker zeker blijven versterken. De centrale rol bij de behandeling van chronische patiënten is uiteraard weggelegd voor de huisarts (of soms de specialist), maar de apotheker kan hem in zijn domein zeker ondersteunen.”

Wat kunt u doen om het geneesmiddelentekort in de apotheken aan te pakken?

“Er zijn verschillende redenen waarom apothekers soms met een geneesmiddelentekort te maken krijgen. Het kan te wijten zijn aan het feit dat de buurlanden hogere prijzen hanteren dan wij. Of er kunnen productieproblemen aan de basis liggen, omdat sommige producten zeer hoge kwaliteitsnormen vereisen of omdat de grondstof van het geneesmiddel schaars is. Ervoor zorgen dat alle geneesmiddelen die de mensen nodig hebben verkrijgbaar zijn in de apotheken, dat blijft een groot probleem. De laatste jaren werd er al een aantal maatregelen genomen. Zo moet men niet-beschikbare geneesmiddelen melden en inventariseren. Maar dat volstaat niet, er zijn nog meer maatregelen nodig. Ik noem er twee: het is wettelijk mogelijk om een exportverbod op te leggen als er een tekort is. Ook hebben we de wettelijke basis gecreëerd voor een systeem dat meer zicht geeft op de voorraden bij de groothandelaars en op andere niveaus. Mijn medewerkers werken aan twee koninklijke besluiten om die wettelijke bepalingen in de praktijk te kunnen brengen. Ten derde denk ik aan een substitutierecht voor de apotheker als het geneesmiddel objectief als niet-beschikbaar is aangemerkt. Maar dat is een delicate kwestie waarvoor we met alle actoren moeten overleggen. De knoop is nog niet doorgehakt, maar we moeten onze inspanningen in die zin voortzetten.”

Zullen we nog meer moeten kiezen voor generische geneesmiddelen?

“Geneesmiddelen rationeel gebruiken blijft een belangrijk speerpunt van mijn beleid. Enerzijds moeten we zoveel mogelijk kiezen voor goedkopere geneesmiddelen en de markt van de generische geneesmiddelen en de biosimilars versterken. Anderzijds is het ook een kwestie van volume. In dat kader vervullen de apothekers een cruciale rol. Ze kunnen onderzoek voeren naar geneesmiddelen, advies geven om de behandeling correct te volgen of geneesmiddelen op maat verstrekken.”

Hoe kunnen de apothekers hun apotheek de komende jaren winstgevend houden?

“De apothekers proberen een nieuwe dimensie te geven aan hun rol en hun vergoedingswijze bij te sturen. Ik vind het alleen maar logisch dat we de bijdrage van de apothekers aan de gezondheidszorg ook bekijken in termen van loon.”