"Het overlegmodel moet eenvoudiger en mag niet vrijblijvend zijn, we moeten ons richten op het zogenaamde 'quintuple aim'. Ik zie mezelf als een dienstdoend ambtenaar, niet als een lobbyist. En ik zal geen schoonmoeder spelen voor mijn opvolger." Jo De Cock pleit ook meer voor 'therapeutische verantwoordelijkheid' in plaats van 'therapeutische vrijheid'.
"Er zijn te veel cross-overs en het overleg is te versnipperd. Verder moet de accountability van het overlegmodel duidelijk zijn: met spelers dus die verantwoording afleggen. En transparantie plus voldoende ideeën aan boord halen, is van belang", aldus een kritische De Cock. Hij pleit ook voor meer invloed van de wetenschappelijke wereld en van de jongeren. "Overleg is niet voorbehouden aan gepensioneerden, met alle respect." Vier: representativiteit is nodig op basis van duidelijke programma’s. Men kan zich niet langer beroepen op de uitgangspunten van 1964. Die zijn aan herijking toe. Ik gebruik liever de term therapeutische verantwoordelijkheid in plaats van therapeutische vrijheid."
De diensten 'kwaliteit' bestaan zowel in Riziv als Volksgezondheid. Blijft dat zo?
"We zullen ze verder integreren. NRKP, dienst kwaliteit ziekenhuizen: aan dat hoofdstuk moeten we bouwen. Maar je kunt geen kwaliteitsbeleid uitbouwen als je geen gegevens hebt. Meer en meer komt er evidentie naar boven, zelfs al is kwaliteit niet altijd makkelijk te meten."
"Neem antibioticagebruik in ziekenhuizen: op basis van een goeie strategie kun je die variaties aanpakken. Variaties in medische praktijken: daar moet men actieprogramma’s op zetten. Het is niet door cijfertjes te publiceren op de site alleen dat je er komt, je moet iets doen aan die variaties. Accountability is toch wel mogelijk."
"Eenzaamheid niet te vatten in nomenclatuur"
De Cock verwijst ook naar het principe van de quintuple aim voor de zorg. Een duur woord, goed uitgelegd op de site van Vivel. Onderdeel daarvan is zorgtoegankelijkheid en daarmee gelinkt de problematiek van de eenzaamheid. Eenzaamheid die, zoals recent opmerkelijk studiemateriaal uitwees, een grotere impact heeft bij jongeren dan bij 65-plussers.
De quintuple aim overstijgt voor een stuk de gezondheidszorg, "maar de gezondheidszrog moet het stewardship hebben om te wijzen op de afgeleide effecten voor onze samenleving. Eenzaamheid is ook niet te vatten in een nomenclatuurcode."
"Uiteraard is dat een problematiek die breder gaat dan ons Belgisch systeem. Vandaar dat prof. Mario Monti bezig is om de values van het gezondheidssysteem te her-denken. Overigens hebben we bij de tweede covidgolf meer aandacht geschonken aan het risico dat we meer problemen dreigden te verwekken dan op te lossen."
Zelf was De Cock ook enkele keren actief op Europees vlak (1), maar hij heeft geen ambities meer in die richting.
Hoe zult u verder functioneren?
"Ik stop dus op 30 juni als administrateur-generaal van het Riziv. Wel zit ik nog de commissie artsen-ziekenfondsen en de artsen-ziekenhuizen voor. Verder ben ik een civil servant en een dienstdoend ambtenaar en geen lobbyist."
U gaf als tip aan uw opvolger dat hij bij zijn overtuiging moest blijven. Hoe omschrijft u uw persoonlijke overtuiging?
Dat is een quadrilemma. Zorg moet kwalitatief zijn, toegankelijk zijn, betaalbaar en innovatief. Die vier hangen samen. Een zeer betaalbare zorg die geen kwaliteit biedt, is weinig waard. Voor kwaliteit heb je innovatie nodig. En toegankelijkheid betekent dat je niemand achterlaat, met oog voor gezondheidsongelijkheden en drempels.
Je moet rijden maar toch achteromkijken?
"Wie naar het verleden kijkt, zegt een oosters spreekwoord, verliest één oog. Wie er niet naar kijkt, wordt blind. Je met wel naar voren kijken. Die enorme maatschappelijke shift in die context, dat is het quadrilemma. En dat is niet makkelijk want het gaat over economie: zorg kun je niet betalen als je in een economische crisis zit, wat we zagen in 2008. Die aanpak verwezenlijk je samen met anderen. Niet topdown of bottom-up. Hoe minder er een bottom-up komt, hoe meer je een topdown zult krijgen. Oog blijven hebben voor de andere in de discussie is essentieel, maar je moet wel goed weten wat je zelf wil."
U hebt wel een mooie helikopterpositie door zowel de commissie artsen-ziekenfondsen als artsen-ziekenhuizen te leiden. Een fantastische kans om nog te wegen op beslissingen.
"Ja, maar ik ga geen schoonmoeder spelen, wel een aantal mensen loodsen. U zult me op mijn 80ste niet meer in de medicomut vinden. Ik kleef me daar niet aan vast. Einde van dit jaar een nieuw akkoord, een nieuwe directeur-generaal, transitie ook bij de artsen, transitie van de minister… men heeft me gevraagd om die commissies te leiden ik wil dat wel verder doen. Verder is het wel geweest. Ken uzelf, zorg voor uzelf."
"Mijn carrière samenvattend zou ik zeggen: mijn academische insteek is altijd gebleven. Ik probeer het veld zo breed mogelijk te volgen van medische tijdschriften en te capteren wat er in het buitenland gebeurt. Met oog voor het beleidsmatige aspect en de administratie als een belangrijke speler in een samenleving. Die is geen lastpost, maar overduidelijk nodig als loods."
(1) Een eerste keer in ’98 naar aanleiding van de arresten Kohl & Decker over het vrije verkeer van patiënten met als resultaat een richtlijn voor patiëntenmobiliteit; een tweede keer om een basisdocument op te stellen over farmaceutische innovatie en de toegankelijkheid van farmaceutische producten. Ook werkte De Cock nog samen met Frank Vandenbroucke om de Bolkesteinrichtlijn wat bij te sturen zodat de commercialisering van de gezondheidszorg niet te ver doorschoot.
Lees ook:
> Afscheid Jo De Cock (1): "Dit is een momentum voor verandering"
> Afscheid Jo De Cock (3): "Jean-Luc Dehaene maakte meest indruk"
