Tijdens zijn laatste plenaire vergadering van deze legislatuur heeft het Europees Parlement twee belangrijke sociale wetten goedgekeurd. De zorgplichtwet maakt grote bedrijven verantwoordelijk voor de naleving van de milieu- en de mensenrechten in hun hele productieketen, terwijl de richtlijn rond platformwerk koeriers en Uberchauffeurs betere arbeidsvoorwaarden moet bieden.

De zorgplichtwet - voluit de richtlijn inzake passende zorgvuldigheid - kreeg groen licht van 374 parlementsleden, terwijl 235 anderen tegenstemden en 19 zich onthielden. Bedrijven van binnen én buiten de EU met meer dan 1.000 werknemers die een wereldwijde omzet van meer dan 450 miljoen euro draaien, zullen mogelijke negatieve effecten van hun productieprocessen op de mensenrechten en het milieu moeten voorkomen. Het gaat dan bijvoorbeeld om slavernij, kinderarbeid, arbeidsuitbuiting, verlies van biodiversiteit, verontreiniging en de vernietiging van natuurlijk erfgoed.

Niet alleen de bedrijven zelf vallen in het toepassingsgebied, ook al hun partners stroomopwaarts én stroomafwaarts in het proces van toelevering, productie en distributie.

"Met deze finale goedkeuring zetten we 11 jaar na de ramp in Rana Plaza een historische stap voor een eerlijke en duurzame economie", zegt Kathleen Van Brempt (Vooruit). "Europese bedrijven en multinationals moeten verantwoordelijkheid opnemen voor wat zich afspeelt in hun productieketen. Wegkijken van mensenrechtenschendingen, milieuvervuiling, uitbuiting van arbeiders of gebrekkige veiligheid op het werk bij onderaannemers kan niet langer."

Volgens Van Brempt is het akkoord maar een eerste stap. "Het is het hoogst haalbare compromis dat we vandaag konden bereiken met de Europese Commissie en de Raad. Vanaf morgen start het werk om die zorgplicht uit te breiden, zodat meer bedrijven in meer sectoren, waaronder ook de financiële sector, hun verantwoordelijkheid in de toekomst opnemen."

Algoritmisch management en ontslag

De richtlijn over platformwerk zorgt dan weer voor een strikter juridisch kader voor wie voor platformbedrijven als Uber, Deliveroo en Just Eat werkt. De wet heeft betrekking op zowat 40 miljoen koeriers en chauffeurs, waarbij hun professioneel statuut en de strijd tegen schijnzelfstandigheid cruciaal zijn. Er wordt een wettelijk vermoeden van een statuut als werknemer ingevoerd, rekening houdend met bijvoorbeeld de verloning en de mate van toezicht dat een bedrijf uitoefent op de platformwerker.

"Nieuwe arbeidsvormen of platforms mogen nooit leiden tot uitbuiting of onbeschermde werknemers. Wie werkt als werknemer, moet ook het statuut van een werknemer en de bijhorende sociale bescherming krijgen", zegt Van Brempt.

"Ook de nieuwe regels rond algoritmisch management zijn een enorme stap vooruit. In de toekomst wordt het onmogelijk voor platformen om medewerkers uitsluitend op basis van algoritmes te ontslaan of te sanctioneren. Als een beslissing de arbeidsomstandigheden, de veiligheid op het werk of de gezondheid van de werknemer beïnvloedt, moet er een menselijke controle op de maatregelen worden uitgevoerd."

De richtlijn over platformwerk is goedgekeurd met 554 stemmen voor, 56 tegen en 24 onthoudingen. Eens de tekst in het officieel Publicatieblad van de EU is verschenen, zullen de lidstaten twee jaar de tijd krijgen de richtlijn in nationale wetgeving om te zetten.