De wereld is niet voorbereid op de gevolgen van een aanval met een kernbom. Dat is de conclusie van een panelgesprek op Nuke Expo, een organisatie van het Internationale Rode Kruiscomité (ICRC), het Belgische Rode Kruis, het Noorse Rode Kruis en de Noorse organisatie People's Aid. De beste oplossing is dan ook om te voorkomen dat een dergelijke aanval ooit nog plaatsvindt, klonk het unisono.

De afgelopen tijd is de nucleaire dreiging opgelopen tot het hoogste niveau sinds de piek van de Koude Oorlog, niet het minst door uitspraken van de Russische president Vladimir Poetin, die er herhaaldelijk mee heeft gedreigd om naar kernwapens te grijpen. In het kader daarvan wordt Nuke Expo georganiseerd, om tastbaar te maken wat een nucleaire aanval concreet zou beteken en.

Simulatie bom boven Brussel

In een eerste panelgesprek werd een simulatie besproken van een kernbom die gedropt wordt op Brussel. Volgens de simulatie zouden daarbij 177.000 mensen meteen om het leven komen en nog eens 300.000 mensen (zwaar)gewond raken. Dit onder meer als gevolg van de vuurbal, maar ook door de schokgolven, hittestraling en radioactieve straling. Dat cijfer omvat enkel de rechtstreekse slachtoffers en dus niet de mensen die pas nadien getroffen worden door bijvoorbeeld de radioactieve stralingswolk.

Onder meer luitenant-kolonel Jan Beeldens, werkzaam bij de civiele bescherming, moest toegeven dat ons land gewoonweg niet voorbereid is op zo'n aanval en dat er ook niet specifiek getraind wordt op dergelijk scenario. De panelleden, onder wie ook nog dokter Carlos Umaña, internationaal wapenexpert Dominique Loye en Michela Matuella, hoofd van de Europese Civiele Bescherming en Humanitaire Hulp (ECHO), gaven grif toe dat een dergelijk scenario zou betekenen dat er niets gedaan kan worden voor de bijna 500.000 mensen die rechtstreeks getroffen zouden worden door de ontploffing.

Omliggende gebieden

Daarom wordt prioritair ingezet op de mensen in de omliggende gebieden. Die zouden er onder meer met waarschuwingssystemen op gewezen moeten worden dat ze best binnen kunnen blijven om de gevolgen van de radioactieve straling tot het minimum te beperken. Dat is in het geval er nog communicatiediensten online zijn want de elektromagnetische puls die wordt veroorzaakt door een dergelijke ontploffing zou alle communicatiesystemen voor onbepaalde tijd offline kunnen halen. In het slechtste geval zouden zelfs 'vrijwilligers' met een blad papier worden uitgestuurd om de politie te informeren waarna zij de boodschap aan de bevolking kunnen overmaken, schetste Beeldens. "De internationale gemeenschap zou niet in staat zijn om in de eerste dagen te reageren", stelde Loye onomwonden.

Theoretisch zou het mogelijk zijn om aan scenario's te werken om dergelijke noodplanning te ontwikkelen en te optimaliseren, maar in de praktijk bestaat dergelijk uitgebreid scenario volgens Loye nergens "omdat het een verspilling van middelen is". Dit omdat de kans op een aanval met een kernbom zo klein is en er veel andere noden zijn waar de internationale gemeenschap momenteel mee geconfronteerd wordt.

Michele Matuella, directeur van ECHO, beklemtoonde dat de focus van de Europese Unie in eerste instantie ligt op preventie. Anderzijds is er wel sprake van voorbereiding, onder meer door het uitwerken van een communicatiesysteem via satellieten om waarschuwingen uit te sturen als alle andere netwerken onbeschikbaar zijn en het aanleggen van stocks met medicijnen en beschermend materiaal.

Maar "het is onmogelijk om je voor te bereiden op de gevolgen van een kernbom. Daarom ook de leuze: vermijd wat je niet kunt genezen. De enige manier waarop je je echt kan voorbereiden, is door te vermijden dat het ooit gebeurt', besloot Umaña. Een stelling waarmee ook de andere panelleden het ootmoedig eens waren.