De politie zal zorgverstrekkers binnenkort kunnen informeren over de potentiële dreiging van een individu. Dat is onderdeel van de nieuwe wet op de gemeenschappelijke gegevensbank (GGD), de zogenoemde OCAD-lijst, die vorige week gestemd werd in de Kamer, en die minister van Justitie Paul Van Tigchelt (Open VLD) en minister van Binnenlandse Zaken Annelies Verlinden (CD&V) hebben toegelicht.

Verlinden en Van Tigchelt stelden de nieuwe wettelijke basis van de GGD voor op een persconferentie waar het Coördinatieorgaan voor de dreigingsanalyse (OCAD) ook cijfers van 2023 vrijgaf. Daaruit bleek dat nog 650 extremisten prioritair opgevolgd worden. OCAD-directeur Gert Vercauteren liet daarbij niet na om het belang te benadrukken van de nieuwe wet op de GGD, die hij omschreef als  "de ruggengraat van onze aanpak" van terrorisme en extremisme. "Ze laat toe om dreigingen in kaart te brengen, individuen te prioritiriseren en beter op te volgen", klonk het. 

Van Tigchelt wees erop dat de nieuwe wettelijke basis, die in het najaar in werking moet treden na publicatie in het Staatsblad, nog een aanbeveling was van de parlementaire onderzoekscommissie over de aanslagen in Brussel. Bovendien werden er lessen getrokken uit de zaak van de verdwenen militair Jürgen Conings, in het voorjaar van 2021, en uit de aanslag op twee politiemannen in Schaarbeek, in november 2022, waarbij inspecteur Thomas Monjoie omkwam. 

Fysieke en mentale gezondheid

Zo komt het dat de politie medische hulpverleners binnenkort zal kunnen informeren over de potentiële dreiging die uitgaat van een individu. Dat is meteen ook de les uit de aanslag in Schaarbeek, waarbij de geradicaliseerde man die Monjoie ombracht eerder op de dag naar een psychiatrisch ziekenhuis gebracht werd, maar er gewoon weer vertrok en 's avonds de politiepatrouille aanviel. De politie die hem naar het ziekenhuis had gebracht, mocht de medische hulpverleners wettelijk gezien niet inlichten over zijn radicalisme. 

"Politiediensten op het terrein zullen informatie over personen in de GGB kunnen delen met zorgverstrekkers", zei Verlinden. "Het gaat om informatie over iemands fysieke en mentale gezondheid, maar ook over het gevaar dat van een persoon kan uitgaan. Zo willen we iedereen beschermen: de betrokken diensten uiteraard, maar ook de samenleving." 

De politieagenten zullen geen veiligheidsmachtiging nodig hebben om de evaluatie van de dreigingsanalyse te kunnen inkijken. "Dat kan in sommige oren procedureel klinken, maar vanwege privacyregels moet dat gedetailleerd in wetgeving vastgelegd worden", zei de minister. 

Zoals de onderzoekscommissie heeft aanbevolen, zal de nieuwe wet het daarnaast mogelijk maken om de GGB te koppelen aan andere overheidsdatabanken. Samen met de veiligheidsdiensten zullen ook diensten uit de wereld van begeleiding en preventie, inclusief jeugdwerking, de databank kunnen aanvullen en consulteren. 

Een derde element uit de nieuwe wet is de wettelijke verankering van de lokale taskforces, door Van Tigchelt omschreven als "het centrale zenuwstelsel" van de aanpak van terrorisme en extremisme. Het is op die taskforces, die frequenter moeten bijeenkomen, dat veiligheidsdiensten lokale cases bespreken en informatie uitwisselen. Ze zullen binnenkort ook een aantal zaken verplicht moeten bekijken, zoals het intrekken van een veiligheidsmachtiging of wapenvergunning. "Een les uit de zaak van de verdwenen militair", zei de minister van Justitie. 

"De bedoeling van dit alles is om de veiligheid in dit land nog te verhogen. We weten dat zij die nulrisico garanderen illusionisten zijn. Wat we wel kunnen doen, is 300 procent inzetten op onze veiligheidsmechanismen", besloot Verlinden.