In het recente proefschrift van Laurien Ham, getiteld ‘What about us? Experiences of relatives during end-of-life cancer care and bereavement’, wordt aandacht besteed aan de vaak onderbelichte groep rondom kankerpatiënten: de naasten. Het onderzoek belicht de emotionele, sociale en existentiële uitdagingen waar naasten van patiënten met ongeneeslijke kanker mee geconfronteerd worden in het laatste levensjaar van hun dierbare. 

Het onderzoek werd uitgevoerd door IKNL (1), in samenwerking met Tilburg University en het werd gepresenteerd ter promotie op 25 maart,
 
De resultaten van het onderzoek van Ham tonen aan dat het emotioneel welzijn van naasten significant afneemt tijdens deze periode. Een gebrek aan voldoende ondersteuning vanuit zorgverleners, gecombineerd met een toenemende druk op mantelzorgers door maatschappelijke ontwikkelingen, versterkt dit probleem. Hams studie wijst uit dat er een dringende behoefte is aan meer kennis en ondersteuning voor naasten, specifiek gericht op het herkennen en omgaan met de lichamelijke en emotionele klachten van hun dierbare. 
 
Factoren met invloed op welzijn 
Factoren zoals slaapproblemen bij de patiënt en het ontvangen van mogelijk niet-passende zorg door de patiënt, kunnen een negatieve invloed hebben op het emotioneel welzijn van naasten. Daarentegen kan meer zorgcontinuïteit,  inclusief een vast aanspreekpunt voor zowel patiënt als naaste, bijdragen aan een minder sterke afname van dit welzijn. 
 
Steun voor patiënt én naaste 
Ham benadrukt het belang van een holistische benadering in de zorg, waarbij zorgverleners niet alleen de patiënt maar ook de naasten ondersteunen. Dat kan door het erkennen van hun specifieke behoeften, het verbeteren van de zorgcontinuïteit, en bieden van gerichte ondersteuning en informatie. Initiatieven zoals lotgenotenbijeenkomsten en de ‘Mantelzorgbalans’-tool zijn cruciaal voor het bieden van deze nodige ondersteuning. Ham vraagt zorgverleners ook oog te hebben voor naasten ná het overlijden van de patiënt. 
 
Rol formele en informele zorg 
Het proefschrift roept op tot een brede erkenning van de rol die zowel formele zorgverleners als de sociale omgeving van naasten spelen in het bieden van ondersteuning. ‘Naast goede zorg voor de patiënt in de laatste levensfase is het essentieel dat diens naasten ondersteuning krijgen. Zorgverleners hebben daar een rol, maar ook de mensen om naasten heen en informele zorgverleners zijn belangrijk in deze ondersteuning,’ aldus Ham.

Door naasten te betrekken in proactieve zorgplanning, ook hun wensen en behoeften daarin vast te leggen en hen te wijzen op beschikbare ondersteuningsmogelijkheden, kunnen we samen werken aan een verbetering van het welzijn van naasten in deze uitdagende periode. 
 
Laurien Hams onderzoek is financieel mogelijk gemaakt door Stichting Roparun. 

(1) Integraal Kankercentrum Nederland (IKNL) is een onafhankelijk kennisinstituut voor de oncologische en palliatieve zorg.