Een nieuw doctoraatsonderzoek aan de VUB werpt een interessant nieuw licht op de verhouding tussen jobs en gezondheid. Uit het onderzoek blijkt dat, hoe meer een job flexibel wordt, hoe groter het risico op gezondheidsproblemen. "De jobs met het kleinste risico - dat is bijna evident - vind je in de categorie 'standaard tewerkstelling', waarbij een vast contract en fatsoenlijke verloning gecombineerd worden met min of meer vaste werktijden en goede arbeidsrelaties", zegt VUB-onderzoekster Karen Van Aerden. "In West- en Noord-Europese EU-lidstaten zit het grootste probleem bij de precaire parttime jobs; een categorie die vooral door vrouwen wordt ingevuld."

Van Aerden onderzocht jobs in 27 landen van de Europese Unie. "Dat was puur kwantitatief onderzoek, waarbij zowel het contracttype, de verloning, de werktijden, de rechten en sociale bescherming, de trainingsmogelijkheden, de aanwezigheid van collectief georganiseerde arbeidsverhoudingen als de informele machtsverhoudingen in rekening werden gebracht", aldus Van Aerden.

Het onderzoek leidde tot de omschrijving van vijf jobtypes die in elk van de Europese landen voorkomen. "Er is vooreerst de standaard tewerkstelling, die gekenmerkt wordt door algemeen gunstige kenmerken", zegt Van Aerden. "Een volgende categorie is de instrumentele tewerkstelling, getypeerd door stabiliteit, adequate verloning en standaard werktijden, maar ook door een gebrek aan extra voordelen en nadelige arbeidsverhoudingen."

Verder is er sprake van twee types precaire jobs, met over het algemeen nadelige arbeidsvoorwaarden en -verhoudingen. Wie zo'n job heeft, maakt meer kans op onvrijwillig deeltijds werk en wordt geconfronteerd met een laag loon. De andere zijn de precaire jobs met intensief werk, gekenmerkt door algemeen slechte tewerkstellingskwaliteit en door erg flexibele werktijdregelingen. Ten slotte is er nog de portfolio tewerkstelling, met een erg hoge tewerkstellingskwaliteit, maar met evengoed een grote kans op ongunstige werktijden.

In haar onderzoek kon Van Aerden een rechtstreeks verband vaststellen tussen de flexibiliteit die in een job wordt gevraagd en verhoogde gezondheids- en welzijnsrisico's. "Die risico's staan los van de jobinhoud en van de mogelijke gevaren die eigen zijn aan het werk", zegt Van Aerden. "De meeste gezondheidsrisico's vind je logischerwijs in de precaire jobtypes, vooral wanneer ook sprake is van intensief werk. Maar flexibiliteit is ook erg belangrijk, in die zin dat, hoe meer flexibiliteit van een werknemer gevraagd wordt, hoe slechter zijn gezondheid en zijn welbevinden worden.

De portfolio tewerkstelling, die kwalitatief van een hoog niveau zijn, zijn ook verre van ideaal. Bij een bevraging van mensen met dat soort jobs blijkt een groot aantal aan te geven dat ze hun job niet tot hun 60ste vol zullen houden. Ze lopen een verhoogd risico dat ze problemen krijgen met hun mentale en algemene gezondheid."

Op Europees vlak zijn het vooral de Zuid- en Oost-Europese landen die te maken hebben jobs met een lage kwaliteit. In West- en Noord-Europa rukken de precaire parttime jobs op, die vaak door vrouwen worden ingevuld.

In eigen land is de situatie vooralsnog redelijk gunstig. "Het grootste deel van de jobs in België zijn nog standaard tewerkstelling, soms in een afgeslankte vorm met minder goede arbeidsvoorwaarden", zegt Van Aerden. "Maar de beleidsmaatregelen met betrekking tot de flexibiliteit, die recent zijn goedgekeurd, baren ons toch zorgen. Daarbuiten zien we ook een stijgend aantal parttime jobs met kleine werkzekerheid en een laag loon. Net als in de buurlanden worden die vooral door vrouwen ingevuld."