De laatste maanden zijn veel gevallen gerapporteerd van tics bij gebruikers van het sociale netwerk TikTok, een app die in 2014 in China is gelanceerd en zeer in trek is bij kinderen en adolescenten. De frequentie van plotseling ontstane tics (normaal ongeveer 1-2%) loopt bij hen op tot 20-30%. De tics komen vooral voor bij meisjes, terwijl motorische tics doorgaans vaker voorkomen bij jongens (3-15% van de kinderen, vooral op de leeftijd van 6 tot 10 jaar). Het betreft complexe tics, vooral herhalen van soms obscene woorden of zinnetjes, bewegingen van de armen en/of de benen: applaudisseren, met de vinger wijzen, op een lichaamsdeel slaan … (1). Dergelijke gevallen zijn beschreven bij patiënten die geografisch ver van elkaar verwijderd zijn. Het vermoeden bestaat daarom dat die tics in de hand worden gewerkt door overmatig gebruik van dat sociale netwerk, onder andere tijdens de recente lockdownperiodes. De tics verschillen van die van een gilles de la tourettesyndroom (2). Het gaat om abnormale bewegingen van functionele oorsprong van het sociogene type, met de klassieke predisponerende (alexithymie, vatbaarheid tijdens de kinderjaren …), uitlokkende (angst, stress, isolatie, lockdown) en bestendigende factoren (gebruik van sociaal netwerk …).

Deze functionele neurologische afwijkingen vergen een humane diagnostische en therapeutische aanpak, wat een beetje indruist tegen de moderne en technische evolutie van de geneeskunde, die soms wat ontmenselijkend is (3), in het kader van een multi‑disciplinair team en met een goede complementariteit tussen neurologen en psychiaters, voor een beleid dat herinnert aan de neuropsychiatrie en de lessen van Charcot in la Salpêtrière (4).

• 1. Hull M, Parnes M. Tics and TikTok: functional tics spread through social media.Movement Disorders Clinical Practice 2021; 8(8):1248-52.
  2. Zea Vera A, Bruce A, Garris J, et al. The phenomenology of tics and tic-like behavior in TikTok. Medrxiv 2021 https://www.medrxiv.org/content/10.1101/2021.09.08.21263218v1
  3. Dupont S. De l’hystérie aux troubles fonctionnels neurologiques: le retour de la neuropsychiatrie? La Lettre du Neurologue 2021; XXV (9):285-6.
  4. Flamand-Roze E, Garcin B. Troubles moteurs fonctionnels. La Lettre du Neurologue 2021;XXV(9):305-9.