Het Europees Hof voor de rechten van de mens schuift verder op in de richting van een verplichting om een persoon die gedwongen werd opgenomen, te behandelen in een taal die hij begrijpt. De finale stap tot die verplichting is niet meer veraf. Dat leidt professor gezondheidsrecht Tom Goffin af uit een recent arrest van het Hof.

Tom Goffin analyseerde in het Tijdschrift voor Gezondheidsrecht (1) de uitspraak naar aanleiding van een casus die al teruggaat tot 2004. Toen werd een Duitstalige man gedwongen opgenomen in een gespecialiseerde inrichting zonder Duitssprekend personeel. De Raad Geestelijke Gezondheid stelde herhaaldelijk vast dat de klager wegens de communicatieproblemen in feite geen behandeling voor zijn geestelijke gezondheidsproblemen had gekregen. Dus was het niet mogelijk om ook maar te overwegen om hem vrij te laten. De aanbevelingen van de Raad werden slechts beperkt of te laat opgevolgd door de autoriteiten.

"Gebrek aan adequate zorg"

Dat er geen causaal verband was tussen het gebrek aan Duitstalig medisch personeel en de therapeutische moeilijkheden moest worden verworpen: de feiten toonden het tegendeel. "Rekening houdend met het feit dat Duits een van de drie officiële talen in België was, kunnen dergelijke tekortkomingen worden beschouwd als een gebrek aan adequate zorg voor de toestand van verzoeker", argumenteerde het Hof onder meer. Het Hof spreekt zelfs van een "vernederende behandeling" gedurende een periode van 13 jaar. Het besluit dan ook dat artikel 3 en 5 van de EVRM geschonden is "voor de periode waarin de overheid geen gepaste maatregelen nam". 

Uitgerekte rekker

Tom Goffin leidt uit dit arrest heel wat besluiten af, onder meer dat de keuze voor gedwongen opname verwordt van een alternatief voor een gevangenisstraf naar een bewuste keuze voor een behandeling. En die keuze heeft gevolgen qua verantwoordelijkheden. "De rekker van de geschiktheid van de behandeling opdat de gedwongen opname gerechtvaardigd zou zijn volgens het Europees Verdrag van de Rechten van de Mens (EVRM) rekt het Hof nog wat meer uit", analyseert professor Goffin.

"Het Hof wil niet gezegd hebben dat een gedwongen opname impliceert dat de behandeling in een voor de patiënt begrijpelijke taal moet gebeuren, maar tegelijk onderstreept het Hof dat de behandeling effectief een verbetering van de gezondheid van de persoon kan creëren, alsook een vermindering van de graad van gevaar." Daarvoor "is communicatie bij de behandeling van de patiënt met een geestesstoornis van cruciaal belang."

TvG 21/22 (4), pp. 302-310.