Elina Berglund, voormalig onderzoekster in deeltjesfysica, werkte een applicatie uit die in de plaats moet komen van traditionele anticonceptiva. Ze baseert zich daarbij op de temperatuurschommelingen van het lichaam die vastgesteld worden tijdens het verloop van de cyclus.

Herinnert u zich nog de temperatuurmethode? 

De klassieke temperatuurmethode liet toe het moment van de ovulatie te identificeren. En dus ook de periode waarin de vrouw vruchtbaar is met het oog op natuurlijke familieplanning. De methode bood de mogelijkheid een zwangerschap te bevorderen of niet tegenovergesteld een zwangerschap te voorkomen. In die zin was dit systeem een manier van anticonceptie.

Deze methode is gestoeld op het feit dat het progesteron de lichaamstemperatuur met enkele tienden van een graad doet toenemen (tot 0,45°C). Vermits dit hormoon slechts wordt uitgescheiden vanaf de vorming van het gele lichaam, duidt de toename van de temperatuur op een ovulatie. Vermits de eicel slechts enkele uren overleeft, is de bevruchting onmogelijk in de post-ovulatie luteale fase. Men gaat er van uit dat de onvruchtbare periode begint vanaf de derde dag met verhoogde temperatuur. 

De Pearl-Index – die overeenkomt met het aantal vrouwen dat zwanger raakt terwijl ze gedurende een jaar anticonceptie hebben genomen – gaat uit van een optimaal gebruik, zonder enige fout, van de anticonceptiemethode. De index bedraagt 0,5% voor de temperatuurmethode, wat uitzonderlijk goed is. In de praktijk bedraagt het aantal gevallen waarbij het systeem faalt eerder 20%.

Wanneer Elina Berglund zich verveelt…

Elina Berglund is deeltjesfysicus. In die hoedanigheid werkte ze tot 2012 in het CERN en werkte ze mee aan het bewijs van het Higgs-boson. Aan het einde van dit mooie wetenschappelijke avontuur, stond Elina Berglund open voor een volledig nieuwe uitdaging. Tegelijkertijd wilde ze haar lichaam een kleine hormonale pauze geven en stoppen met de anticonceptiepil. De verschillende vormen van natuurlijke geboortebeperking konden haar niet tevreden stellen. En dus werkte ze een algoritme uit dat zorgde voor een verbetering van de prestaties van de temperatuurmethode. Hoeksteen daarbij was de bepaling van het begin van de vruchtbare periode, en vervolgens het programmeren van een applicatie voor smartphone met de naam “Natural Cycles”. 

De mobiele applicatie vereist de invoering van basale gegevens over de lichaamstemperatuur en de datum van de menstruatie. Het gehalte luteïniserend hormoon is facultatief.

Het algoritme berekent de dag van de ovulatie, de luteale fase, de folliculaire fase, de duur van de cyclus en de gemiddelde temperatuur van de verschillende fases. Het algoritme duidt op een behoudende manier ‘groene’ dagen aan die symbool staan voor ‘veilige’ dagen. Daarom is het aantal ‘rode’ dagen – de vruchtbare dagen – per cyclus hoger dan de zes dagen die globaal door de wetenschap worden aangegeven.

Het algoritme gebruikt voorgaande, geregistreerde cycli bij dezelfde vrouw om haar voorspellingen te verfijnen. Het laat toe de staat van vruchtbaarheid te bepalen, de dag van de volgende ovulatie, het luteïniserend hormoon en de dagen van de menstruatie. De actuele en voorspelde vruchtbaarheidstoestand van de individuele gebruiker wordt gevisualiseerd met een statusbar, een kalender – met groene en rode dagen – en een temperatuurgrafiek. Statistieken over de karakteristieken van de geregistreerde cycli kunnen eveneens aangegeven worden en gedeeld worden met het medisch korps.

Het is bewezen dat het algoritme de dag van de ovulatie met precisie kan aangeven. De waarschijnlijkheid dat een groene dag foutief wordt aangegeven in een vruchtbaar venster rond de dag van de ovulatie, bedraagt 0,05%.

Efficiënt, zo lijkt…

De efficiëntie van de methode werd geëvalueerd tijdens een klinische test waarbij 4.054 vrouwen prospectief werden opgevolgd. Het aantal niet-geplande zwangerschappen bedroeg 143  tijdens een periode van 2.053 vrouwenjaren. Dat komt op de Pearl-index neer op een score van 7,0. Amper tien van deze zwangerschappen werden veroorzaakt door een fout van de applicatie die een ‘zekere’ dag aankondigde, terwijl het om een vruchtbare dag ging. Dat komt neer op een score van 0,5 op de Pearl-index bij een perfect gebruik van de methode. De berekening van de gecumuleerde waarschijnlijkheid van een zwangerschap komt uit op een zwangerschapsscore van 7,5% per jaar. Dat is evenwaardige score als bij het gebruik van de pil in reële omstandigheden.

Nog niet beschouwd als een anticonceptiemethode

Meer dan  150.000 vrouwen gebruiken de applicatie vandaag reeds en betalen daar gemiddeld 8,99 euro per maand voor (5,4 euro bij een maandelijks abonnement omdat de eerste cyclus gratis is). 

Kristina Gemzell Danielsson onderzocht de applicatie en de efficiëntie ervan en raadt het systeem niet aan voor zeer jonge vrouwen of vrouwen die absoluut niet zwanger willen worden. Want hoewel het systeem Natural Cycles vergelijkbare resultaten heeft als de anticonceptiepil, blijven die duidelijk onder de resultaten van  een spiraaltje (vooral de modellen die hormonen vrijgeven) of van contraceptieve implantaten.

De applicatie wordt trouwens niet beschouwd als een anticonceptiemiddel, maar wel als een ‘vruchtbaarheidsmonitor’. Dat wil Elina Berglund veranderen omdat ze meent dat het algoritme een natuurlijk alternatief is voor de pil. Op termijn wil ze er ook een instrument van maken dat vrouwen helpt om zwanger te raken. Momenteel is hierrond een klinische studie bezig. 

De applicatie kreeg groen licht van de Duitse gezondheidsdiensten en is beschikbaar via Play Store en AppStore.(Natural Cycles).

> Meer informatie op de website van de applicatie