Huisartsen schrijven nog te vaak antidepressiva voor. Zo schrijven De Tijd en L'Echo zaterdag op basis van cijfers van het Rijksinstituut voor Ziekte- en Invaliditeitsverzekering (RIZIV).

Een doorsnee huisdokter gaf vorig jaar aan 11,7 procent van zijn patiënten een voorschrift voor antidepressiva. Tien procent van de huisartsen deed dat bij minstens één op de vijf. Het RIZIV registreerde zelfs een absolute uitschieter die zowat zijn volledige patiëntenbestand de medicatie voorschreef. 

Qua volume ligt de mediaan (waarbij de ene helft minder en de andere helft meer voorschrijft) op 12.876 dagdosissen. Maar ook hier wijken sommige collega's erg van het gemiddelde af. Bij de uiterste 5 procent 'veelvoorschrijvers' lag dat aantal dosissen ruim vier keer hoger. 

Nochtans zijn antidepressiva geen onschuldige geneesmiddelen. De medicatie kan allerlei bijwerkingen hebben, zoals gewichtstoename en libido­verlies.

Desondanks worden al lange tijd problematisch veel anti­depressiva gebruikt in ons land. Zo'n 13 procent van de volwassenen neemt naar schatting elk jaar minstens één keer een middel om depressieve klachten tegen te gaan. 

Overmatig voorschrijven van antidepressiva door artsen baart zorgen

Verschillende experts maken zich zorgen over de hoge cijfers rond het voorschrijven van antidepressiva door huisartsen. "In extreme gevallen moeten artsen worden verplicht hun voorschrijfgedrag te verklaren," zegt Stephan Claes, hoogleraar aan het Universitair Psychiatrisch Centrum KU Leuven. Volgens wetenschappelijke studies is het aanvaardbaar dat 3 à 4% van de bevolking antidepressiva gebruikt. "Maar veel artsen overschrijden deze norm, wat op zijn minst een verklaring vraagt," voegt hij toe.

Verantwoordelijkheid van de patiënt

Ook Domus Medica noemt de cijfers zorgwekkend. "Artsen hebben zeker een individuele verantwoordelijkheid, maar er speelt ook een maatschappelijk fenomeen mee. Veel patiënten willen een snelle oplossing en eisen een pil voor problemen zoals gewicht, concentratie of psychische klachten," verklaart Jeroen van den Brandt, voorzitter van Domus Medica.

Tekort aan toezicht

Het Riziv heeft de taak om irrationeel voorschrijfgedrag te controleren, maar volgens Domus Medica gebeurt dit veel te weinig. "De laatste keer dat we feedback kregen over het voorschrijven van psychofarmaca was vijf jaar geleden," betreurt de organisatie.

Minister van Volksgezondheid Frank Vandenbroucke (Vooruit) herinnert eraan dat hij vorig jaar een campagne lanceerde om het rationeel gebruik van psychofarmaca te bevorderen. Deze wordt momenteel geëvalueerd, en een nieuw actieplan wordt verwacht in 2025.